Toekomstbestendige ziekenhuiszorg; vragen en antwoorden

Q&A Toekomstbestendige zorg in Friesland

 

Gelet op de vragen die wij hebben ontvangen hebben wij bijgaande Q&A opgesteld. Het staat u vrij om deze antwoorden te gebruiken.

 

Hoe maken we de zorg in Friesland toekomstbestendig? Het is een vraag waar we ons in Friesland al jaren het hoofd over buigen. Eén van de scenario’s was een fusie van ziekenhuizen en een nieuw ziekenhuis in Joure (het voorkeursscenario). Antonius heeft na intensief onderzoek besloten af te zien van zowel de eventuele fusie, als nieuwbouw in de huidige vorm. Dit betekent niet dat er een einde komt aan het zoeken naar oplossingen voor die belangrijke opdracht: toekomstbestendige zorg in Friesland en in het geval van Antonius, ook in de Noordoostpolder en op Urk. “Antonius blijft de verantwoordelijkheid voor kwalitatief hoogwaardige zorg ook de komende jaren onverminderd dragen. We moeten de krachten blijven bundelen om Friesland toekomstbestendig te maken. Dat kan ook zonder fusie of een nieuw ziekenhuis”, stelt Annette Imhof, voorzitter Raad van Bestuur. Het besluit van Antonius roept natuurlijk vragen op. Die hebben we hier op een rij gezet, met de antwoorden.

Waarom ziet Antonius af van een fusie met Frisius en nieuwbouw in Joure?

Om meerdere redenen. Uit extern onderzoek dat we hebben laten doen is gebleken dat een eventuele juridische fusie aanzienlijke kosten met zich meebrengt. Nu MCL en Tjongerschans reeds zijn gefuseerd, zou een tweede fusie opnieuw veel impact hebben en financieel zwaar wegen. De fusie zou leiden tot de vorming van een grote zorgorganisatie met een dominante marktpositie. Nij Smellinghe blijft als een kleiner, zelfstandig ziekenhuis achter, waardoor de keuzevrijheid voor patiënten wordt beperkt. Verder speelt mee dat het de vraag is of de ACM, de Autoriteit Zorg & Markt, een fusie zal goedkeuren, gezien de grote organisatie die gaat ontstaan. De ACM kijkt momenteel kritisch naar fusies aangezien een fusie per definitie niet zal leiden tot goedkopere zorg en betere kwaliteit. Uit extern onderzoek blijkt dat het voorkeursscenario niet makkelijk goedkeuring zal krijgen bij de ACM.

Het voorkeursscenario ging er van uit dat nieuwbouw in Joure goed financierbaar zou zijn. Uit extern onderzoek blijkt echter dat de businesscase op basis van de huidige plannen negatief is. Het nieuwe gebouw moet over 10 jaar, in 2034, gerealiseerd gaan worden. Uit de analyse blijkt dat de kosten van nieuwbouw Joure kunnen oplopen tot ruim 400 miljoen euro. Dit betreft een forse investering met een lange terugverdientijd. De enorme investeringsplannen leggen een groot beslag op de inzet van maatschappelijk geld met een groot afbreukrisico. Nieuwbouw in Joure in de voorgestelde vorm is financieel niet haalbaar. Antonius vindt de financiële opgave te fors en te risicovol. En niet onbelangrijk: door zo’n omvangrijke investering in de toekomst komt ook de zorg in ons verzorgingsgebied Zuidwest Friesland, de Noordoostpolder en op Urk onder druk te staan omdat we in de komende jaren, tot aan de nieuwbouw, minder zouden kunnen investeren, waardoor het ziekenhuis in het komende decennium niet meer up tot date zal zijn.

Al met al vindt Antonius het niet verantwoord om door te gaan. Het bouwen van een geheel nieuw ziekenhuis is financieel niet haalbaar. We kunnen het tegenover onze patiënten en de inwoners van onze regio niet verantwoorden in te stemmen met een plan, waarvan verre van zeker is of het realistisch is en het bovendien geen zekerheid is dat de problemen die nu spelen worden opgelost.

Toch was juist Antonius initiatiefnemer tot dit plan. Wat is er gebeurd dat Antonius afziet van een fusie met Frisius en de nieuwbouw in Joure?

De verwachting was destijds dat een fusie gecombineerd met de nieuwbouw meer voor- dan nadelen zou opleveren en dat een nieuw ziekenhuis in Joure een belangrijke voorwaarde zou zijn om de zorg in Friesland toekomstbestendig te maken. Inmiddels zijn we verder in de tijd en is voor Antonius inmiddels duidelijk geworden dat de nadelen, zeker de kosten, niet opwegen tegen de voordelen. Antonius vindt het plan te risicovol. En voor het toekomstbestendig maken van de zorg is een juridische fusie geen absolute noodzaak. Dat kan ook heel goed op een andere manier en daar pleit Antonius nu dan ook nadrukkelijk voor. Namelijk de bundeling van krachten. Je kunt heel goed met elkaar samenwerken zonder te fuseren. Feitelijk doen we dat nu ook al en we willen dat intensiveren.  

Er was toch al tot fusie en nieuwbouw besloten?

Nee, er waren nog geen besluiten genomen. We hebben ons met de andere Friese ziekenhuizen en zorgverzekeraars altijd gericht op het doen van onderzoek naar de haalbaarheid van het plan. Dat was de eerste stap in het proces. Alle betrokken partijen hebben vastgesteld dat juist deze eerste stap nodig was om de goede voorwaarden voor een vervolg te creëren. Alle partijen hebben in juli 2024 afgesproken dat de haalbaarheidsvragen eerst beantwoord zouden worden om verder te kunnen. Dit betreft vragen over de financierbaarheid van de nieuwbouw en vragen op het gebied van mededingingsrecht over hoe de fusie beoordeeld zal gaan worden. Alle partijen hebben er mee ingestemd om dit onderzoek te doen. De uitkomsten van de onderzoeken zijn begin 2025 bekend geworden en zijn met alle partijen besproken (Frisius, Nij Smellinghe, Antonius, Zilveren Kruis, VGZ). Antonius heeft deze uitkomsten intern besproken en heeft geconcludeerd dat zij deze vorm niet verder gaan onderzoeken. Wat overigens gelet op het proces niet als verrassing komt.

Met een fusie zou personeel flexibeler ingezet kunnen worden en daarmee zou een deel van het personeelstekort opgelost kunnen worden. Dat kan nu dus niet.

We zien dat we die uitdaging ook anders kunnen aanpakken. Recent hebben we bij de thuiszorg van Antonius onze werkwijze opnieuw ingericht, waarbij we met succes de uitdagingen op het gebied van personeelskrapte hebben aangepakt. Door langere diensten aan te bieden aan onze eigen medewerkers, is het ons gelukt om met hetzelfde aantal mensen aan meer cliënten zorg te leveren. We zijn met onze werktijden een aantrekkelijkere werkgever geworden voor jonge mensen, hebben het ziekteverzuim verlaagd en zijn ook nog eens (kosten)efficiënter geworden.

Met betrekking tot de medisch specialistische zorg wordt er al veel samengewerkt en moeten we afspraken met elkaar maken over de toekomstbestendige zorg.

Het bestaande ziekenhuis in Sneek zou aan vervanging toe zijn. Dat zou een nieuw ziekenhuis in Joure worden. Wat betekent het schrappen van de nieuwbouwplannen nu voor het bestaande ziekenhuis in Sneek?

Het gebouw is in 1995 geopend en kan door vernieuwbouw prima aangepast worden aan de huidige tijd. De recente investering in ons OK complex op onze locatie in Sneek is daar een voorbeeld van. We bekijken hoe we onze gebouwen door middel van technologie kunnen verbeteren, zodat we ook zonder nieuwbouw in Joure vooruitgaan. We investeren altijd al in onze zorgverlening, dat blijft zo. Zo is onlangs de operatierobot aangeschaft, wordt de kinderafdeling verbouwd, rijden de thuiszorgcollega’s in nieuwe auto’s en is onlangs beeldzorg gestart. En we gaan in 2026 nieuw bouwen op onze locatie in Emmeloord.

Is het besluit van Antonius definitief?

Ja, het besluit om af te zien van een juridische fusie en nieuwbouw in de huidige vorm is definitief.

De intentie om met elkaar toekomstbestendige zorg te realiseren zetten wij voort. Antonius pleit voor samenwerking in heel Friesland en dat kan ook zonder fusie en nieuwbouw in Joure. Dat betekent dat we inzetten op versterken van wat we nu hebben, met realistische en haalbare plannen. Samenwerken blijft een speerpunt. Maar dan wél op basis van vertrouwen, gelijkwaardigheid en gezamenlijke doelen, niet vanuit een fusie.

Is er nu veel geld verspild aan alle onderzoeken en komt de Friese bevolking er bekaaid van af?

De onderzoeken hebben nuttige kennis opgeleverd die tijdens de verdere gesprekken over samenwerking goed van pas komt. Wat de Friese bevolking betreft kijkt Antonius naar de lange termijn, naar het realiseren van toekomstbestendige zorg die kwalitatief en financierbaar is. Dat is in het belang van patiënten en cliënten.

Wat betekent dit voor Antonius als ziekenhuis en thuiszorgorganisatie?

We blijven als zelfstandig streekziekenhuis met onze thuiszorg (‘thuiszorgziekenhuis’) stevig staan in Sneek en met onze polikliniek in Emmeloord, met een duidelijk motto: zorg in het ziekenhuis als het moet, thuis als het kan. Thuiszorg blijft een uniek, gewaardeerd en belangrijk onderdeel van wie we zijn.

Hoe kan Antonius garanderen dat ook zonder fusie en nieuwbouw de zorg hoogwaardig  en toekomstbestendig blijft?

Willen we in de toekomst dezelfde kwaliteit zorg kunnen blijven bieden, dan moeten we de zorg anders organiseren. We moeten met hetzelfde aantal mensen meer zorgvragen opvangen. En dat kan. In een bredere regionale samenwerking waar we onderdeel van zijn. Het doel is om samen met andere ziekenhuizen, huisartsen, thuiszorg, ouderenzorg en gemeenten de zorg in Friesland deskundig, toegankelijk en betaalbaar te houden. Vanuit een breed perspectief. We willen door toepassingen van nieuwe technologieën en door het werk slim te organiseren, zorgen dat we kwalitatief hoogwaardige zorg bieden én blijven bieden aan al onze patiënten en cliënten.

Is er brede interne steun?

Het besluit van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen wordt intern breed gedragen. De ondernemingsraad, cliëntenraad, de medische staf en de verpleegkundige en verzorgende staf onderschrijven het besluit.