Een veilige zorg gaat hand in hand met duurzaamheid en minder verspilling

Iedereen bij Antonius probeert zijn steentje bij te dragen aan het verduurzamen van de organisatie. Daarbij gaat het niet alleen om de acties die op de korte termijn impact hebben, maar zeker ook om de langdurige projecten die soms wel meerdere jaren in beslag kunnen nemen. Goed voorbeeld is het thema medicijnverspilling en dan met nadruk het voorkomen daarvan.

Ziekenhuisapotheker Michiel Duyvendak is binnen Antonius een van de kartrekkers als het aankomt op het reduceren van medicijnverspilling. ,,Het voelt nooit goed om medicatie weg te moeten gooien”, verklaart hij zijn actieve rol tegen verspilling. ,,Van huis uit ben ik opgevoed dat je niks weggooit. We hadden in ons gezin altijd kliekjesdag en als de kaas wat beschimmeld was dan sneden we die zijkanten eraf, omdat de rest nog prima te eten was. ‘Weggooien is zonde’, werd er dan gezegd. En dat is wel de essentie van het hele verhaal bij medicijnverspilling. Zeker als 95 procent van de medicatie die wordt weggegooid nog gewoon goed is.”

Ongebruikte medicatie

Maar waarom wordt er zoveel medicatie ongebruikt afgevoerd? Daar zijn meerdere oorzaken voor aan te wijzen. Zo werd er in het verleden op basis van de gemiddelde ligduur van een patiënt per afdeling berekend voor hoeveel dagen iemand medicatie nodig had. Kon een patiënt toch eerder dan de gemiddelde ligduur naar huis, sloeg de medicatie niet aan of knapten patiënten snel op? Dan kwam er ongebruikte medicatie terug bij de apotheek. Deze medicatie ging verloren, omdat het tegen de regels inging om te ‘hergebruiken’. ,,In andere ziekenhuizen gebeurt dit nog steeds”, aldus Duyvendak.

Barcodering

Dankzij een barcoderingssysteem dat Antonius een aantal jaren geleden zelf heeft geïntroduceerd, kan het de medicatie tot op het kleinste niveau controleren. Daarbij scheelt het scannen van codes veel tijd voor medewerkers. ,,We leveren tijdens opname geen hele doosjes, maar losse medicatie in aparte strips of zakjes.”, legt Duyvendak uit. ,,Medicatie wordt hier dus niet per gemiddelde ligduur uitgegeven, maar per dag. Hiervoor gebruiken we een robot die alle tabletten en capsules per dag verpakt. We zaten met Antonius in 2018 op 12 procent medicijnverspilling. In vergelijking met andere ziekenhuizen scoorden we goed, maar persoonlijk vond ik 12 procent nog veel te veel.”

Impact op milieu telt

Alle ontwikkelingen sindsdien, maar ook het eind 2021 gelanceerde bespaarprogramma Antonius Next, hebben geleid tot een verdere reductie. Mede dankzij vernieuwde technologieën is de spillage teruggebracht tot 11 procent in stuks en 4,3 procent van de medicijnkosten. ,,Maar er valt op veel vlakken nog steeds winst te behalen”, benadrukt Duyvendak. ,,Op korte termijn gaan we kijken of we meer medicatie zelf kunnen hergebruiken. Door gebruik van de barcode is de kans op fouten bij her-uitgifte een stuk kleiner. We hebben een robot die pillen kan herkennen aan het uiterlijk en ze zo kan sorteren. Die robot gebruiken we nu voor de controle aan het bed als aanvulling op de barcode en die kan ook pillen tellen of bijvoorbeeld zien dat een tablet nog gehalveerd moet worden. Mogelijk kan zoiets ingezet worden om medicatie veilig te hergebruiken. De rol van de automatisering is dus heel belangrijk. Met het oog op duurzaamheid vind ik dat niet alleen de kosten moeten tellen, maar ook de impact op het milieu.”

Twintigduizend extra ligdagen

In heel Nederland hebben ziekenhuizen te maken met zo’n twintigduizend extra ligdagen voor patiënten door toedieningsfouten. ,,Die proberen we bij Antonius te voorkomen. Alles wat in één keer goed gaat is namelijk ook duurzaam. Want een extra ligdag betekent ook extra verbruik van middelen, wat ook een vorm van verspilling is. En het is in de eerste plaats niet fijn voor de patiënt. In één keer de juiste medicatie toedienen aan een patiënt klinkt heel logisch, maar gaat nog lang niet overal even goed. Met het scannen van de barcodes wordt minstens de helft van deze fouten voorkomen. Daar zetten we dus stevig op in bij Antonius.”

Niet dezelfde taal

Naast de logistieke optimalisatie en toediening, is verbetering van medicatieoverdracht ook een belangrijk aandachtspunt. Jaarlijks belanden meer dan 25 duizend mensen door vermijdbare medicatiefouten in een ziekenhuis. ,,En dat is nog maar het topje van de ijsberg”, weet Duyvendak. De systemen spreken niet dezelfde taal, kunnen geen gegevens met elkaar uitwisselen en er moet per zorgverlener actief toestemming door de patiënt gegeven worden. Jarenlang is daar landelijk hard aan gewerkt en ik ben daar zelf ook al meer dan tien jaar bij betrokken. Het is erg mooi dat we in onze regio met een aantal ketenpartners zoals Patyna, GGZ Friesland en gezondheidscentrum Makkum als eerste in Nederland de implementatie van deze nieuwe medicatietaal of informatiestandaard mogen gaan doen.”

Politiek

Maar om een nog betere zorg te leveren met minder verspilling, is ook de hulp van Den Haag nodig. ,,Veel van die medicatiefouten worden veroorzaakt doordat zorgverleners niet automatisch van de medicatiegegevens van de patiënt op de hoogte zijn. Patiënten gaan er vaak van uit dat wij de medicatiegegevens wel weten via de huisarts en de apotheek, maar dat is helaas niet zo. Vanuit verschillende beroepsorganisaties van zorgverleners is de politiek opgeroepen om de toestemmingsverlening om te draaien naar een automatische toestemming, tenzij iemand bezwaar maakt. Maar 99 procent van onze patiënten wil gewoon goed geholpen worden.”

Kunstmatige intelligentie

Ook op het gebied van kunstmatige intelligentie valt er nog een boel te winnen, zo oordeelt Duyvendak. ,,De systemen in de zorg zijn nog vrij onderontwikkeld. Vergelijk het eens met Bol.com, PostNL of Amazon en je ziet dat er nog een lange weg te gaan is. Zoveel geld om dat soort slimme software aan te schaffen hebben we niet. Je moet wel leren van die partijen of misschien zelfs met ze samenwerken. Want de belangrijkste doelstelling is dat we de zorg beter en veiliger maken. En dat gaat hand in hand met duurzaamheid en minder verspilling.

Antonius. Zorg die meebeweegt.

Ziekenhuis in Sneek
Bolswarderbaan 1, 8601 ZK, Sneek
T 0515 - 48 88 88
Ziekenhuis in Emmeloord
Urkerweg 4, 8303 BX, Emmeloord
T 0527 - 62 04 60
Zorg bij u thuis
Bolswarderbaan 1, 8601 ZK, Sneek
T 0515 - 46 11 00
Contact
Contact
Ziekenhuis in Sneek
  • Bezoekadres
  • Bolswarderbaan 1
  • 8601 ZK  Sneek
  • Postadres
  • Postbus 20000
  • 8600 BA  Sneek
  • Telefoon
  • 0515 - 48 88 88
Route Google Maps
Ziekenhuis in Emmeloord
  • Bezoekadres
  • Urkerweg 4
  • 8303 BX  Emmeloord
  • Postadres
  • Postbus 20000
  • 8600 BA  Sneek
  • Telefoon
  • 0527 - 62 04 60
Route Google Maps
Zorg bij u thuis
  • Bezoekadres
  • Bolswarderbaan 1
  • 8601 ZK  Sneek
  • Postadres
  • Postbus 20000
  • 8600 BA  Sneek
  • Telefoon
  • 0515 - 46 11 00
Route Google Maps