Week tegen ondervoeding: ‘Waarom krijgt mijn buurman wel een gevulde koek bij de koffie en ik niet?’

Hoe herken ik of iemand ondervoed is? Het is een vraag die diëtist Nelleke Dinkla en haar collega’s van de afdeling Diëtetiek geregeld gesteld krijgen. En hoewel er heus indicatoren zijn (,,een verminderde eetlust, minder energie en gewichtsverlies”) is het niet altijd even eenvoudig om ondervoeding te herkennen bij de patiënten van het Antonius Ziekenhuis. ,,Iemand van 120 kilo kan ondervoed zijn, terwijl de buurman van 70 kilo dat niet is. Dus dan krijgt de ene meneer die ondervoed is wel een gevulde koek bij de koffie en de ander niet, omdat deze dat niet nodig heeft.”

Het is de week tegen ondervoeding, waarin extra aandacht wordt besteed aan het belang van een goede voeding voor, tijdens of na een ziekenhuisopname. Waarom dit zo belangrijk is? ,,Iemand die ondervoed is, wordt sneller ziek, is kwetsbaarder en zal ook langer in het ziekenhuis liggen dan iemand die niet ondervoed is. Maar het risico om te komen overlijden is ook groter.”

Cruciaal

Bij ondervoeding heeft iemand een tekort aan energie en voedingsstoffen. Dat kan leiden tot gewichtsverlies en het kwetsbaarder worden van het lichaam. Dit komt vooral door de afname van de spiermassa en een tekort aan eiwitten, essentiële vetzuren, vitamines en mineralen. ,,Terwijl die juist cruciaal zijn voor het herstel”, aldus Nelleke.

,,Het is ook niet een kwestie van ‘eet maar even wat meer en dan gaat het vanzelf wel weer over’, want ondervoeding kan ook komen door misselijkheid, een verminderde eetlust, of moeilijkheid met eten, kauwen of slikken. Deze klachten zijn vaak het gevolg van ziek zijn, medicatie of behandeling. Vooral dan is het een uitdaging om mensen goed te voeden. Met name ouderen komen vaak ondervoed binnen. De gedachte ‘ik beweeg minder dus ik heb ook minder nodig’ is niet helemaal waar.”

Bouwsteentjes

Maar ondervoeding is niet alleen een probleem onder ouderen, benadrukt Nelleke. ,,Jongeren kunnen ondervoed raken als ze bijvoorbeeld na een operatie minder eten dan ze normaal gesproken gewend zijn, terwijl het lichaam juist om meer vraagt. Eiwitten zijn de bouwsteentjes voor wondgenezing en opbouw en behoud van spiermassa. Soms is wat extra zuivel, een dubbele plak kaas of vlees op de boterham of een extra toetje als tussendoortje heus wel voldoende.”

Nelleke schetst een voorbeeld. ,,Een mens heeft een eiwitbehoefte van 0,8 eiwit per kilogram lichaamsgewicht. Weeg je 70 kilo, dan heb je daags 60 gram eiwitten nodig. In brood zit 3 gram, in een glas melk 5, een plak kaas bevat 5 en een stukje vlees 20. Dan ben je al een heel eind op weg naar de 60. Maar ben je ziek of langdurig ziek, dan verhoogt de eiwitbehoefte naar zo’n 1,2 tot 1,5 per kilogram lichaamsgewicht. Daar ligt voor ons de uitdaging. Om met de voedingsmiddelen die we hebben het mensen zo makkelijk mogelijk te maken om voldoende energie en eiwitten binnen te krijgen.”

Maatwerk

Een oplossing is om naast de normale maaltijden en tussendoortjes gebruik te maken van verrijkte producten of aanvullende drinkvoeding. Zo krijgen mensen met vloeibare voeding toch alles binnen wat ze nodig hebben. ,,Dat verschil merk je niet in een paar dagen, maar wel op de lange termijn. Soms is het nodige om (aanvullende) sondevoeding of parenterale voeding te starten. Wanneer mensen moeite hebben om een eiwittekort aan te vullen, komt het echt aan op maatwerk. En in alle gevallen zijn wij er om te helpen. De arts opereert of behandeld, schrijft medicatie voor en plakt een mooie pleister op de wond. Maar genezing van binnenuit is minstens zo belangrijk.”

Wil je weten wat de afdeling Diëtetiek allemaal nog meer doet? Klik dan hier.