Specialismen en Afdelingen

Veelgestelde vragen vaginale implantaten (matjes)

Waarom worden verzakkingsoperaties met een vaginaal implantaat (matje) verricht?
Bij verzakkingsoperaties zonder implantaat opereert men met bestaand of eigen steunweefsel. De kans dat de verzakking hierna terugkomt, is 20 tot 30%. Het eigen steunweefsel is dan niet van goede kwaliteit. Bij verzakkingsoperaties met een vaginaal implantaat maakt het lichaam nieuw steunweefsel. Hierbij is de kans dat de verzakking terugkomt, kleiner.

Zijn de matjes effectief in de behandeling van de verzakking en de klachten die daar soms mee gepaard gaan?
De operatie heeft als doel uw klachten zo goed mogelijk te verhelpen. Uit internationaal onderzoek blijkt dat een verzakkingsoperatie met een vaginaal matje de verzakking effectief behandelt. De kans op terugkeer van de verzakking of verzakkingsklachten is lager dan na een operatie zonder matje. Problemen met ontlasting, plassen of bij het vrijen, balgevoel en vormen van ongewild urineverlies zijn verzakkingsklachten. Ook hierop heeft de ingreep een overwegend positief effect.

Zijn de matjes eigenlijk wel veilig?
In 1997 is de TVT (polypropyleen-bandje tegen ongewild urineverlies ) geïntroduceerd. Dit succes leidde in 2002 tot de introductie van het bekkenbodem-matje (ProliftTM Ethicon WH&U). De Franse TVM Groep heeft deze techniek als eerste systematisch toegepast en gepubliceerd. In dezelfde tijd brachten andere firma’s soortgelijke matjes op de markt (BARD, AMS, Boston Scientific).
Het matje werd veelvuldig toegepast, vooral in het buitenland. Er bleken echter meer complicaties op te treden dan verwacht. Dit heeft mede geleid tot een veiligheidsdocument van de Amerikaanse FDA (Food and Drug Administration) in 2008 en 2011. Sinds de introductie van de vaginale matjes (2005 in Nederland) zijn de operatietechnieken en materialen aanzienlijk verbeterd. Het risico op complicaties is hierdoor verminderd.
Toch blijkt uit diverse onderzoeken dat specifieke complicaties kunnen optreden:

Blootliggen van het matje in de vagina (exposure) komt bij 1 op de 10 patiënten voor. Dit veroorzaakt klachten zoals toegenomen afscheiding of bloedverlies en pijn bij gemeenschap. Exposure is goed en zonder restverschijnselen te behandelen met vaginale hormooncrème. Ook kan een deel van het matje verwijderd worden. Dit vindt meestal poliklinisch plaats en soms ook in de operatiekamer.
Infectie van het implantaat is zeer zeldzaam. Bij een geringe infectie krijgt u antibiotica, voor een ernstige infectie is verwijdering van het matje de beste optie.
Vaginale pijn bij seksuele gemeenschap komt bij 11 tot 15% van de patiënten voor.
Verlittekening van de vagina door van krimp van het matje (3 tot 5%) veroorzaakt soms chronische pijn (minder dan 1 %). De ernst van de pijn kan fors en beperkend zijn.
Beschadiging van de naburige organen is een zeldzame complicatie (1% kans). Dit kan bij elke vorm van chirurgie optreden. Meestal onderkent de arts dit tijdens de operatie. Het heeft na tijdig herstel geen lange termijn gevolgen.

Sommige complicaties ontstaan vrij snel na de operatie, anderen pas na langere tijd. Het kan nodig zijn de complicatie te herstellen met één of meerdere her-operaties. Bijvoorbeeld het verwijderen van (een deel) van het implantaat. Recent Scandinavisch onderzoek rapporteerde een risico van 3% op een hersteloperatie vanwege een probleem met het implantaat. Ondanks deze her-operaties lukt het niet altijd de pijnklachten geheel te verhelpen. Het is dus belangrijk dat de indicatie voor de operatie weloverwogen en goed is.

Is er (internationale) consensus bereikt over de indicaties wanneer wel en niet een vaginaal matje wordt toegepast?
Momenteel krijgen vrouwen alleen een matje bij:

een verhoogd risico op terugkeer van de verzakking;
een na eerdere operatie teruggekomen verzakking;
vrijwillige deelname aan wetenschappelijk onderzoek.

Medisch ethische commissies staan wetenschappelijk onderzoek alleen toe als dit voor de patiënt gezondheidswinst oplevert. Zo vermoedt men dat toevoeging van een kunststof matje tot een duurzamer operatieresultaat leidt. Dit verlaagt het risico van een her-operatie.

Sinds toepassing van de matjes in Nederland bestuderen verschillende ziekenhuizen de effectiviteit en veiligheid ervan. Hieruit blijkt dat de matjes op korte termijn veilig en effectief zijn. Complicaties kwamen in de studies wel voor maar ernstige complicaties zoals chronische pijn werden zelden gezien.

Heeft de beroepsgroep van de Nederlandse gynaecologen een richtlijn voor deze vorm van chirurgie?
De beroepsvereniging voor gynaecologen heeft een Nota opgesteld met eisen en aanbevelingen voor toepassing van kunststof matjes. Er zijn eisen gesteld aan het minimaal aantal ingrepen per centrum per jaar. Daarnaast moeten gynaecologen en ziekenhuizen aan kwaliteitseisen voldoen. Alleen getrainde gynaecologen mogen de ingreep uitvoeren. Er is een wetenschappelijke commissie die beoordeelt welke matjes veilig zijn. Daarnaast is er een verplichte registratie van alle ingrepen waarbij vaginale meshes worden gebruikt. Dit alles is vastgelegd in de Nota 'Gebruik van kunststof materiaal bij vaginale prolaps chirurgie'. Deze vind u op de website www.nvog.nl

Is de toepassing van dit materiaal nieuw in de geneeskunde?
Nee. Er is uitgebreide ervaring met het gebruik van kunststof materiaal op andere gebieden. Gebruik van implantaten in het lichaam bestaat al tientallen jaren. Bij operaties voor lies- en buikwandbreuken wordt standaard kunststof materiaal gebruikt. Ook bij ernstige(r) verzakkingen waarbij een matje via de buikholte wordt in gehecht.
Bij operaties voor ongewenst urineverlies bij inspanning (stressincontinentie) past men hetzelfde materiaal al meer dan 15 jaar vaginaal toe. Dit heeft hoge succespercentages (85 tot 90%) en een laag complicatierisico (minder dan 1%).

Bij mij is een vaginaal implantaat (‘matje') geplaatst. Is het nodig dat deze gecontroleerd of verwijderd worden?
Zonder klachten als pijn, afscheiding, bloedverlies hoeft uw implantaat niet verwijderd of gecontroleerd te worden. Maakt u zich ongerust, dan plant u een extra controle-afspraak bij uw gynaecoloog. Neem ook contact op als u daarna nog één van de genoemde klachten ervaart. De gynaecoloog is verplicht u ook een jaar na de operatie te onderzoeken. De bevindingen, eventuele klachten en complicaties registreert uw arts in het landelijk register.

Ik heb klachten (pijn, bloedverlies, forse afscheiding of andere problemen). Wat moet ik nu doen?
Maak in dit geval een afspraak met uw gynaecoloog.

Hoe weet ik nu of mijn vaginaal implantaat (matje) goed zit?
U kunt ervan uitgaan dat uw vaginale implantaat (matje) goed zit als u geen klachten heeft. De meest voorkomende complicatie is het na de operatie gedeeltelijk kunnen voelen of zien het implantaat. Ongeveer 3% van de patiënten moet daarvoor een nieuwe operatie ondergaan. In bijna alle gevallen is deze operatie minder ingrijpend dan de operatie waarbij het implantaat is geplaatst.

Er zijn mensen bij wie het matje grote problemen heeft veroorzaakt. Kan dit bij mij ook gebeuren?
Ernstige problemen zijn zeldzaam. Als deze voorkomen, ontstaat dit meestal in het eerste jaar na het plaatsen. Vaak is in de eerste maanden na de operatie al duidelijk dat de wondgenezing niet optimaal verloopt. U hoeft zich geen zorgen te maken dat u problemen met het matje niet opmerkt. U krijgt dan klachten. Als u een jaar na de operatie geen klachten met het matje heeft, is de kans klein dat dit later alsnog gebeurt.

Hoe is het in Nederland eigenlijk geregeld met de wettelijke eisen m.b.t. matjes/medische hulpmiddelen?
Er is Europese regelgeving met betrekking tot toelating van medische hulpmiddelen. Hiertoe behoren ook de vaginale implantaten. Nederlandse gynaecologen gebruiken geen matjes die niet voldoen aan de Europese regelgeving.

Bij mij is een incontinentie operatie verricht met een bandje. Is dit hetzelfde?
Nee, dat is iets anders. Sinds 15 jaar wordt een bandje gebruikt bij inspanningsincontinentie. Deze bandjes worden op verschillende manieren ingebracht. Afhankelijk van de exacte operatiewijze noemt men de bandjes TVT, TVT-O en TOT. Deze bandjes zijn van hetzelfde kunststof gemaakt als de matjes voor verzakkingen. De bandjes hebben een uitstekend effect op de inspanningsincontinentie en een minimaal risico. Hierdoor is dit de voorkeursbehandeling bij inspanningsincontinentie.

Bij mij is een implantaat geplaatst via de buik. Is dit hetzelfde?
Nee, dat is niet hetzelfde. Sinds tientallen jaren wordt voor ernstige en vaak terugkerende verzakkingen een mat ingebracht. Hieraan hangt de arts de aangedane organen op. Deze abdominale sacrocolpopexie is zeer effectief bij een terugkerende baarmoeder- of vaginatop-verzakking.

Bij mij is een oplosbaar matje geplaatst. Is dit hetzelfde?
Nee, dat is niet waar de discussie over gaat. Er zijn diverse soorten implantaten. Deze zijn te verdelen in:

biologische, oplosbare matjes (lossen op in de loop van de tijd);
onoplosbare kunststof matjes (blijven permanent in het lichaam). Deze blijken effectiever te zijn dan oplosbare matjes.

Folders