Berthoo is ongeneeslijk ziek, maar probeert alles uit het leven te halen. ‘Ik stel geen dingen meer uit die ik nog wil doen’

Wat doe je op de dag dat je hoort dat je niet lang meer te leven hebt? Het is een vraag waar je liever niet bij stilstaat. Toch zijn er veel mensen die zichzelf noodgedwongen deze vraag moeten stellen. Berthoo Lammers (66) uit Emmeloord, patiënt bij Antonius, is één van die mensen. ,,Ik weet dat ik de 75 waarschijnlijk niet ga halen, dus ik heb besloten om zoveel mogelijk activiteiten in mijn resterende jaren te proppen.”

‘Dat was hij’

Één op de twee Nederlanders krijgt op een zeker moment te maken met kanker. Om stil te staan bij de impact van kanker is het ieder jaar op 4 februari Wereldkankerdag. Het thema in de Friese ziekenhuizen is dit jaar ‘kom in beweging’. Nu was Lammers al geen stilzitter, maar ondanks dat hij dagelijks de impact van de ongeneeslijke ziekte van Kahler ondervindt is hij – voor zover mogelijk - nog even actief als altijd. ,,Ik vind dat je wat moet achterlaten. Dat mensen straks zeggen ‘dat was hij’ als ik er niet meer ben.”

Vijf jaar geleden stortte zijn wereld in. Het leven van Lammers maakte een onverwachtse wending en niets van wat hij in al die jaren had opgebouwd leek er meer toe te doen. Na zijn militaire dienst kwam hij in 1978 in de Noordoostpolder terecht. Hij was jarenlang klinisch chemisch analist in het Dokter Jansencentrum in Emmeloord, waarna hij na een studie hogere wiskunde zich op de automatisering stortte. Zijn bedrijf, dat zich specialiseerde in netwerk, software en hardware, verkocht hij in 2010 waarna hij verder ging in de politiek en zijn eigen partij oprichtte.

Foute boel

,,Mijn bedrijf had ik wegens gezondheidsredenen al verkocht”, blikt Lammers terug. ,,Ik heb sinds begin jaren negentig last van boezemfibrilleren. In 2016 heb ik vervolgens een ablatie gehad, waarna ik dacht van alles af te zijn. Tot ik in 2019 een aantal ribben brak tijdens een lichte valpartij in de sneeuw. Dat klopte niet, want met zoveel sneeuw en kleding hoorde je bij een dergelijk zachte landing geen ribben te breken. Na onderzoeken in Sneek en Leeuwarden werd in Groningen uiteindelijk de ziekte van Kahler vastgesteld. Omdat ik dat vanuit mijn verleden als klinisch chemisch analist nog kende, wist ik dat het foute boel was.”

De ziekte van Kahler, ook wel multipel myeloom genoemd, is een kwaadaardige aandoening die begint in plasmacellen in het beenmerg. De cellen van een multipel myeloom bevinden zich voornamelijk in het beenmerg, dus in de botten. Ze zijn vaak niet overal gelijk verdeeld, maar in ‘haarden’. Bij het vorderen van de ziekte kunnen ook de botten rondom het beenmerg aangetast worden. ,,Mij werd medegedeeld dat het een ‘uitzichtloze situatie’ was. Ik heb gelijk al mijn taken neergelegd en ben met mijn vrouw en twee kinderen mij gaan voorbereiden op het einde.”

Stamceltransplantatie

Een gesprek met zijn huisarts zorgde voor een nieuwe wending. Er was een mogelijkheid om chemotherapie te starten. Mocht dit resulteren in een reductie van 35 procent van de kankercellen, dan kon meneer Lammers in aanmerking komen voor een stamceltransplantatie. ,,Een pittig traject, zo werd mij vooraf goed duidelijk gemaakt. Maar voor mijn gevoel zat er niets anders op. Het was dit, of me neerleggen bij het onvermijdelijke.”

Maar na zes maanden chemotherapie in het ziekenhuis van Antonius werd de 35 procent reductie bereikt. ,,Op het einde dacht ik ‘dit red ik niet meer’. Het was vreselijk zwaar en ik was ontzettend verzwakt, want de chemo tast je fysieke mobiliteit en conditie aan. Mijn eetlust verdween en ook de uiteinden van je zenuwen zijn uitgevallen, zoals in de toppen van je vingers. En toen moest ik me nog voorbereiden op een zware stamceltransplantatie.”

Betrokken en vriendelijke mensen bij Antonius

De zorg in het ziekenhuis van Antonius en ook op de poliklinieken in Emmeloord heeft Lammers als prettig ervaren, ondanks dat het voor hem een onzekere periode was. ,,Ik houd van de mentaliteit bij Antonius. De mensen zijn betrokken, vriendelijk en wat minder zakelijk. Het voelt voor mij als een echt streekziekenhuis, waarmee ik andere ziekenhuizen niet tekort wil doen. Maar als patiënt voelde ik echt de betrokkenheid bij de medische wereld. En als ik vandaag de dag met vragen zit, kan ik altijd een beroep doen op mijn huisarts of het ziekenhuis. De lijntjes zijn kort en dat voelt heel geruststellend.”

Inmiddels zijn er ruim vier jaren verstreken en de drive bij meneer Lammers is nog onverminderd groot. De stamceltransplantatie slaagde, ook al was het opnieuw een zwaar en onzeker traject. ,,Maar ik ben blij dat ik de kans gepakt heb. Toen mij na de transplantatie werd verteld dat er ooit nog een tweede keer mogelijk was en dat de artsen zeiden ‘we gaan bij u voor nog eens tien jaren erbij’, heb ik besloten zoveel mogelijk activiteiten in die jaren te proppen. Ik heb genoeg foute keuzes gemaakt in mijn leven, maar één hele goede. Zodra ik kon stoppen met werken, heb ik dat gedaan. De les die ik mensen wil meegeven is: ‘stel geen dingen uit die je wilt doen’. Als je iets kunt doen, moet je dat doen. Of je nu ziek bent of niet.”

Strijd tussen fysiek en mentaal

Leven met kanker. Wie meneer Lammers zo aan zijn keukentafel ziet zitten, herkent geen kankerpatiënt. Maar van binnen is er die constante strijd tussen fysiek en mentaal. ,,De eigen confrontatie met steeds meer beperkingen is lastig. Je moet psychisch sterk in je schoenen staan”, ervaart hij. ,,Het toegeven dat je dingen niet meer kunt, is lastig. En hoe dichter de eindstreep in zicht komt hoe minder dingen lukken. Ik weet van mezelf dat ik de 75 waarschijnlijk niet ga halen. Maar ik wil nog wel veel dingen afronden.”

Lammers is nog altijd politiek actief, maar de auteur zou ook nog graag een derde boek willen schrijven. Tevens is Lammers bezig om alle werken van Vermeer na te schilderen (,,Ik heb er zeven gehad en nog 27 te gaan”) en recent ontdekte geschriften van zijn Friese voorouders vertellen een dermate bijzonder historisch verhaal, dat hij bij zichzelf de verplichting voelt om de schriften uit de negentiende en twintigste eeuw te digitaliseren en te verpakken in een verhaalvorm. ,,Dan heb ik iets achtergelaten”, klinkt het.